Dobry Lekarz

CRP to jedno z najważniejszych badań z krwi, które może zlecić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Wykonuje się je zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, a wyniki przesądzają niekiedy o konieczności podania antybiotyków lub innych leków, a także zlecenia pacjentowi wykonania dokładniejszych badań.
 
1. CRP co to jest?
2. Kiedy wykonuje się badanie CRP?
3. Normy CRP - jak czytać wyniki badań
4. Jak przygotować się do badania CRP?
 
Oznaczanie poziomu CRP to stosunkowo młode badanie, które na znaczeniu zyskało zaledwie kilkadziesiąt lat temu. Obecnie służy jako wskaźnik w diagnozowaniu i leczeniu wielu infekcji i chorób, np. białaczki, tocznia, zapalenia trzustki, czy zawału serca; stanowi także element wykrywania odrzucenia przeszczepu.

CRP co to jest?
 
CRP to skrót od angielskiej nazwy białka C-reaktywnego (C Reactive Protein). Zalicza się je do białek osocza tzw. ostrej fazy, które pozwalają wykryć w organizmie stan zapalny. CRP produkowane jest w wątrobie, ścianach naczyń tętniczych i komórkach tłuszczowych, a przy wyrzucie do organizmu podczas infekcji, jego wartość może wzrosnąć nawet 1000 razy.
  
Kiedy wykonuje się badanie CRP?
 
Badanie CRP ma bardzo szerokie zastosowanie. Wykonuje się je zarówno w celach diagnostycznych, dla sprawdzenia, czy w organizmie rozwija się bezobjawowy stan zapalny, a także jako formę wskaźnika postępów w leczeniu choroby. Lekarz może więc zlecić wykonanie CRP m.in.:
• przy podejrzeniu infekcji grzybiczych, bakteryjnych, wirusowych, czy pasożytniczych,
• u osoby z chorobą układu immunologicznego,
• u pacjentów z białaczką.
CRP jest badaniem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jeśli zostaje wykonane na zlecenie lekarza, który posiada umowę z NFZ. Można też zrobić je prywatnie w niemal każdym laboratorium - koszt wynosi nieco ponad 10 zł.
 
Normy CRP - jak czytać wyniki badań
 
Prawidłowe odczytanie wyniku badania CRP wymaga analizy konkretnego przypadku. Normalna wartość u zdrowego człowieka, w organizmie którego nie rozwija się aktualnie stan zapalny i nie jest on przewlekle chory, nie powinna przekraczać 5 mg/l. Istnieją jednak wyjątki, w których wartość CRP może być wyższa, a pomimo tego zostanie uznana za normę. Będzie tak w przypadku osób otyłych, chorych na nadciśnienie tętnicze lub u palaczy. Dla tej grupy pacjentów normą będzie wynik nieprzekraczający 10 mg/l. Na poziom CRP może wpływać także szereg czynników niezwiązanych z aktualnym stanem zdrowia. Zalicza się do nich chociażby wiek, rasę i płeć.
 
Osobne normy wyników badania CRP stworzono dla dzieci. U noworodków standardem jest wartość CRP sięgająca 5 mg/l. Podobnie jest w przypadku starszych dzieci, z tą różnicą, że nie każdy wynik powyżej 5 mg/l będzie oznaczał wystąpienie infekcji. Zdaniem lekarzy, dziecko, u którego CRP mieści się w przedziale 5-10 mg/l nie wymaga leczenia, a jedynie obserwacji. Dopiero kiedy wynik przekroczy górną granicę normy, tj. 10 mg/l, podejmowane są kroki, zmierzające do leczenia powstałej infekcji.
 
Sam wynik badania CRP nie jest jednoznaczny. Podlega on interpretacji, której dokonuje lekarz, biorąc pod uwagę nie tylko wartość CRP, ale również szereg innych czynników oraz informacje zebrane w trakcie wywiadu lekarskiego. Niepokojąca jest jednak każda sytuacja, w której wartość CRP wykracza poza przyjęte dla danego pacjenta normy. Podwyższone CRP nie tylko wskazuje, że w organizmie obecny jest stan zapalny, ale jego dokładna wartość może zawęzić przyczynę infekcji. I tak:
• CRP>10 mg/l zwykle oznacza reakcję zapalną na zakażenie,
• wartość w przedziale 10-40 mg/l może być oznaką infekcji wirusowej, ciąży lub łagodnego zapalenia,
• wynik poniżej 200 mg/l zwiastuje infekcję bakteryjną,
• wartość poniżej 500 mg/l występuje u osób z poparzeniami i ciężkim zakażeniem bakteryjnym.
Niezwłocznej konsultacji z lekarzem wymagają pacjenci, u których wartość CRP znacznie przekracza przyjęte normy. Wyniki te mogą oznaczać zawał mięśnia sercowego, nowotwór, chorobę tkanki łącznej, niewydolność nerek lub inną, ciężką i zagrażającą życiu chorobę.
 
Dodatkowe normy stosowane są w przypadku badania CRP, które ma pomóc ocenić ryzyko zachorowania na jedną z chorób sercowo-naczyniowych. Przyjmuje się, że wynik poniżej 1 mg/l oznacza niskie ryzyko zachorowania, ten mieszczący się w przedziale 1-3 mg/l to ryzyko umiarkowane, natomiast wynik powyżej 3 mg/l wskazuje wysokie ryzyko zachorowania. Osiągnięcie wyniku z trzeciej grupy wymaga pilnej konsultacji z lekarzem, który postawi diagnozę i zadecyduje, czy konieczne jest podjęcie stosownego leczenia.
 
Jak przygotować się do badania CRP?
 
Wykonanie badania CRP nie wymaga przygotowania. Zaleca się jednak, aby pacjent zgłosił się na badanie na czczo, czyli na min. 8h po ostatnim posiłku. Wykonującego badanie laboranta należy poinformować o możliwym zakażeniu wirusem HIV lub HBV, a lekarza zlecającego badanie o przewlekłych chorobach, jeżeli takie występują u pacjenta, oraz o przyjmowanych aktualnie lekach. Niektóre z nich, np. leki obniżające poziom cholesterolu, mogą wpływać na wynik CRP.