Dobry Lekarz

Minister Zdrowia Adam Niedzielski 30 października 2020 r. udzielił rekomendacji testom antygenowym. Wcześniej do stwierdzenia zakażenia konieczne było wykonanie testu molekularnego PCR w laboratorium. W tym momencie służba zdrowia może korzystać z szybkich testów wykrywających antygeny wirusa SARS-CoV-2 do diagnozowania pacjentów zakażonych. Testy antygenowe występują także w wersji kasetkowej. Ten rodzaj testu z powodzeniem można wykonać w domu.

Zmiana w rekomendacjach spowodowała pewne zamieszanie. Poniżej odpowiadamy na najważniejsze pytania związane z tym zagadnieniem.

Jak działają testy antygenowe na koronawirusa?

Na powierzchni wirusa znajdują się białka zwane antygenami. Kiedy nasz układ odpornościowy wykryje ich obecność, rozpoczyna walkę z infekcją. Aby walczyć skutecznie, wytwarza inne białka, które nazywa się przeciwciałami. Jak łatwo się domyślić, przeciwciała pojawią się w organizmie dopiero po pewnym czasie od zakażenia. Antygeny wirusa SARS-CoV-2 można zaś wykryć jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby.

Dla osób, które chciałyby wykonać test na koronawirusa w warunkach domowych, jest to bardzo dobra wiadomość. Do tej pory powszechnie dostępne były jedynie kasetkowe testy do wykrywania przeciwciał SARS-CoV-2. Przeciwciała można zaś było wykryć najwcześniej 5 dni po zakażeniu. Nie każdy organizm radził sobie jednak tak sprawnie. Zdarzało się, że przeciwciała wykrywano dopiero po dwóch lub trzech tygodniach od infekcji.

W przypadku kasetkowych testów antygenowych, szansa na wykrycie antygenów wzrasta bardzo szybko wraz z namnażaniem się koronawirusa w organizmie. Z tego względu można je wykonać na wcześniejszym etapie i uzyskać prawidłowy wynik dodatni nawet wtedy, kiedy testy wykrywające przeciwciała nie mogą jeszcze potwierdzić infekcji.

Kiedy warto wykonać test antygenowy na wirusa SARS-CoV-2?

Największe prawdopodobieństwo wykrycia zakażenia za pomocą testów antygenowych notuje się od wystąpienia pierwszych objawów choroby COVID-19. Można je zaobserwować w 2 do 14 dni od zakażenia. Średni okres inkubacji koronawirusa SARS-CoV-2 wynosi 5 dni.

Zgodnie z zaleceniami Ministra Zdrowia, test antygenowy może być taką samą podstawą do stwierdzenia zakażenia koronawirusem, jak testy PCR, jedynie u pacjentów objawowych. Najczęściej będą więc z niego korzystać osoby, które chciałyby określić, czy ich złe samopoczucie jest spowodowane chorobą COVID-19, czy też przyczyna jest zupełnie inna.

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by test antygenowy wykonała osoba, która nie ma żadnych niepokojących symptomów. Wystarczy podejrzewać ekspozycję na koronawirus w ostatnich tygodniach. Trzeba przy tym zaznaczyć, że wiążącą diagnozę będzie można w ich przypadku postawić wyłącznie na podstawie testu molekularnego PCR.

Czy antygenowe testy na COVID-19 są dobrą alternatywą dla testów PCR?

Zespół do spraw koordynacji sieci laboratoriów COVID podkreśla, że testy antygenowe charakteryzują się niższą czułością niż testy PCR, ale mają bardzo wysoką swoistość. Czułość kliniczna oznacza zdolność testu do wykrycia obecności patogenu tam, gdzie on rzeczywiście występuje. Czułość 100% oznaczałaby, że test wykryje wszystkie osoby, które zostały zainfekowane. Swoistość kliniczna dotyczy zaś prawidłowego wskazywania osób wolnych od patogenu. Swoistość testu 100% oznacza, że wszystkie zdrowe osoby zostaną przez test oznaczone jako zdrowe.

Do celów diagnostycznych zaleca się korzystanie wyłącznie z testów antygenowych o czułości powyżej 90% oraz swoistości większej niż 97%. Tymczasem czułość kasetkowych testów antygenowych sięga nawet 96%, a ich swoistość może wynosić 100%. Z tego względu jak najbardziej mogą one stanowić solidną podstawę do postawienia diagnozy i zastosowania odpowiedniej profilaktyki zdrowotnej wobec otoczenia.