Dobry Lekarz

Staw kolanowy to największy staw w ciele człowieka. Staw ten tworzą trzy kości: kość udowa, kość piszczelowa i rzepka. Zachodzą w nim ruchy zgięcia, wyprost i ruchy obrotowe. Ze względu na swoją skomplikowaną budowę jest niezwykle delikatny, a przez to narażony na urazy, kontuzje i powstawanie zmian zwyrodnieniowych. Aby jak najdłużej zachować prawidłowe funkcje stawów kolanowych, warto dbać o nie każdego dnia. Sprawdź, jak wzmocnić stawy kolanowe.

Staw kolanowy – budowa

Budowa kolana jest dość skomplikowana. Jest to staw złożony – łączy się tu kość udowa z kością piszczelową, dodatkowo występuje trzeszczka w postaci rzepki. Wypukłe części kości udowej tworzą główkę stawu, natomiast wklęsłe części kości piszczelowej razem z powierzchnią stawową rzepki – panewkę. Staw udowo-rzepkowy i staw udowo-piszczelowy znajdują się w jednej torebce stawowej1,2.

W stawie kolanowym znajdują się dwie łąkotki: przyśrodkowa i boczna. Boczna rozpoczyna się od guzka międzykłykciowego bocznego i przyczepia się do guzka międzykłykciowego przyśrodkowego. Jest krótsza i bardziej zakrzywiona od przyśrodkowej. Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa, rozpoczyna się przed polem międzykłykciowym przednim, a kończy się w polu międzykłykciowym tylnym1,2.

Zbudowane z tkanki łącznej więzadła zewnętrzne i wewnętrzne stabilizują staw. Wyróżnia się m.in. więzadła poboczne, więzadła podkolanowe, więzadła krzyżowe, więzadła łąkotkowo-udowe i więzadła poprzeczne kolana1,2.

Zakresy ruchu w stawie kolanowym

Staw kolanowy jest rodzajem stawu zawiasowego. Oś ruchu jest ustawiona poprzecznie do długiej osi kości. W kolanie możliwe są zatem ruchy zginania i prostowania, da się także wykonywać ruchy rotacyjne. Prawidłowa pozycja to staw w pozycji wyprostowanej – udo z podudziem znajdują się w jednej linii3.

Najczęstsze urazy stawu kolanowego

Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka, a jego anatomia jest dość skomplikowana, przez co narażony jest on na urazy i przeciążenia. Najczęstsze urazy występujące w obrębie stawu kolanowego to m.in.4:

• stłuczenie, nadwyrężenie, naderwanie lub zerwanie mięśnia czworogłowego uda,
• uszkodzenie więzadeł, najczęściej więzadła krzyżowego przedniego ACL,
• uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej lub bocznej.

W przypadku wymienionych urazów występuje ból i inne przykre dolegliwości, a zakres ruchomości jest ograniczony. Ich wystąpienie jest wskazaniem do odbycia konsultacji lekarskiej i wykonania RTG. Chory staw kolanowy może wymagać np. unieruchomienia, podania bezpośrednio do wnętrza stawu substancji leczniczej, a czasem nawet operacji.

Jak dbać o kolana?

Właściwa profilaktyka na co dzień w dużym stopniu wpływa na stan i kondycję kolan. Dla ich zdrowia znaczenie mają także szybkość reakcji i podjęte działania w przypadku pojawienia się niepożądanych objawów. Zdrowie stawów kolanowych zależy m.in. od:

• aktywności fizycznej – nawet umiarkowana aktywność fizyczna zwiększa objętość tkanki chrzęstnej stawów, dzięki czemu zwiększa się wydzielanie mazi przez błonę maziową. To poprawia ukrwienie i dotlenienie stawów kolanowych. Regularne ćwiczenia wzmacniają stawy kolanowe i wspomagają ich regenerację w przypadku wystąpienia uszkodzeń w ich obrębie. Polecane na kolana sporty to przede wszystkim jazda na rowerze, pływanie, aqua-aerobic, joga i pilates5;
• wagi ciała – należy zadbać o odpowiednią wagę, ponieważ nadmiar kilogramów może powodować nadmierne obciążenie kolan;
• diety – powinna być zdrowa i odpowiednio zbilansowana. W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się produkty bogate w wartości odżywcze, w tym przede wszystkim witaminy i minerały. Ponadto trzeba unikać produktów wysoko przetworzonych, powszechnie uważanych za niezdrowe;
• noszonego obuwia – właściwe ułożenie stopy podczas chodzenia ma ogromne znaczenie dla zachowania dobrej kondycji stawów kolanowych.

Na stawy kolanowe warto też stosować kolagen, którego ilość w organizmie wraz z wiekiem spada. Uzupełnić go można, stosując 4Flex Sport, który stanowi wyjątkowe połączenie kolagenu Fortigel oraz L-karnityny. Produkt ten jest polecany przede wszystkim osobom aktywnym, uprawiającym sport oraz dbającym o zdrowy tryb życia.6

Bibliografia:

1. Bochenek A., Ciechanowski S., Krzystałowicz F. i in., Anatomia człowieka, T.1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015.1,2345
2. Aleksandrowicz R., Ciszek B., Krasucki K., Anatomia człowieka. Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014.
3. Ignasiak Z., Anatomia układu ruchu, Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2013.
4. Libura M., Urazy stawu kolanowego, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2015.
5. Kolana lubią ruch (https://www.mp.pl/pacjent/dieta/aktualnosci/240474,kolana-lubia-ruch (dostęp: 2022.06.29.).
6. Witryna internetowa: https://4flex.pl (dostęp: 2022.08.08.).