Dobry Lekarz

Szpiczak mnogi, inaczej plazmocytowy to rodzaj nowotworu hematologicznego, czyli dotyczącego naszej krwi. Dokładnie rzecz ujmując wywodzi się on z komórek plazmatycznych naszego układu odpornościowego. Za najpowszechniejszy objaw uznaje się pojawianie się u pacjentów silnego bólu kości, który najczęściej dotyczy kręgosłupa. Oprócz tego wyróżniające jest również nieustanne zmęczenie i często pojawiające się infekcje.

W Polsce szpiczak mnogi znajduje się na trzecim miejscu pod względem nowych, zarejestrowanych przypadków, chorobą układu limfoidalnego osób dorosłych. Co istotne stanowi on niemal 13% wszystkich wykrywanych nowotworów hematologicznych.

Szpiczak mnogi – co to za choroba?

Komórki plazmatyczne, z których rozwija się szpiczak mnogi stanowią rodzaj białych krwinek, które znajdują się w naszej krwi. Za ich produkcje odpowiada szpik kostny. Funkcja białych krwinek w naszym ustroju jest bardzo istotna, gdyż stanowią one element układu odpornościowego i wspierają ochronę naszego organizmu przez różnorodnymi infekcjami. Takie komórki plazmatyczne odpowiadają za produkcję przeciwciał lub immunoglobulin, które krążą w układzie krwionośnym i są gotowe do chronienia nas przed bakteriami, czy wirusami, które mogą przedostawać się do organizmu na różne sposoby.

Organizm ludzki tworzy komórki plazmatyczne najczęściej na miejsce starych i zużytych w sposób kontrolowany i uporządkowany. Może jednak dość do sytuacji, gdzie w niewłaściwy sposób dojdzie do wytworzenia zbyt dużej ilości nieprawidłowych komórek plazmatycznych. Niekorzystne jest tutaj to, że wypełniają one szpik kostny, przez co zakłócają i uniemożliwiają mu produkowanie tych właściwych, bardzo potrzebnych nam komórek.

W takiej sytuacji mamy do czynienia z tzw. komórkami szpiczakowatymi, które najczęściej produkują duże ilości jednego rodzaju nieprawidłowych przeciwciał. Określa się je jako paraproteiny lub proteiny M. Nie są one jednak w stanie skutecznie pokonywać pojawiających się infekcji, a jednocześnie uniemożliwiają produkowanie prawidłowych przeciwciał.

Ich ilość w szpiku kostnym oraz kościach stopniowo rośnie, co prowadzi do ich rozrzedzenia, silnych bóli kostnych, a w wielu przypadkach również pojawiania się złamań.

Jakie wyróżniamy rodzaje szpiczaka mnogiego?

Szpiczaka klasyfikuje się na podstawie rodzaju immunoglobuliny Ig. Może on występować więc w wielu różnych formach. Co istotne, to, na jaki rodzaj szpiczaka cierpimy, w większości przypadków nie ma wpływu na to, jak będzie przebiegło leczenie choroby, jednak możliwe, że będzie miało wpływ na to, jakie objawy i odczucia pojawią się u pacjenta, jak zmieni się jego samopoczucie i poziom sprawności.

Jakie są przyczyny i czynniki predysponujące do wystąpienia szpiczaka mnogiego?

Dotychczas zgromadzona wiedza onkologiczna nie pozwoliła na stwierdzenie, jakie są bezpośrednie przyczyny rozwoju szpiczaka mnogiego u pacjentów. Mimo tego, udało się jednak wskazać szereg czynników, które zwiększają ryzyko jego rozwoju, zaliczamy do nich:

• ryzyko zachorowania na szpiczaka rośnie wraz z wiekiem. Choroba najczęściej diagnozowana jest u osób, które przekroczyły 65 rok życia,

• płeć męska – u panów rozwija się on zdecydowanie częściej,

• większe ryzyko występuje u osób narażonych na promieniowanie,

• większe ryzyko występuje u osób narażonych na oddziaływanie substancji szkodliwych. Zalicza się do nich rolników, czy tych którzy związani są z przemysłem petrochemicznym.

W jaki sposób objawia się szpiczak mnogi?

Szpiczak mnogi powoduje początkowo głównie dolegliwości bólowe, które lokalizują się w obrębie kręgosłupa, mogą jednak obejmować również miednicę, żebra czy czaszkę. Nie zawsze od razu udaje się zdiagnozować chorobę, a symptomy nie muszą jednoznacznie na nią wskazywać. Mamy tu do czynienia z pewnymi niejasnościami, które należy rozwiać w badaniach i diagnostyce różnicowej.

Poza bólem, w przypadku szpiczaka mnogiego wskazuje się na możliwość wystąpienia następujących objawów:

• nieustanne zmęczenie, poczucie senności, które wywoływane są przez niedobory w organizmie czerwonych krwinek,

• pojawianie się problemów z nerkami, które wywoływane są przez paraproteiny, które wytwarzają komórki szpiczaka,

• często powtarzające się infekcje, które najczęściej dotyczą górnych dróg oddechowych, a spowodowane są niedoborem właściwych przeciwciał odpornościowych,

• anemia,

• utrata masy ciała,

• nudności, zaparcia, utrata apetytu oraz depresja, które wywołane są nadmiernie wysokim poziomem wapnia we krwi, który w czasie choroby uwalniany jest z zmienionych kości,

• występowanie krwawień z dziąseł i nosa, często pojawiające się siniaki, będące wynikiem niedostatecznej ilości płytek krwi.

Diagnostyka szpiczaka mnogiego

Gdy zgłosimy się do lekarza, w pierwszej kolejności przeprowadzone zostanie badanie krwi. Jeśli wykaże ono obecność paraprotein, to lekarz skieruje nas na badanie szpiku kostnego. Zostanie on po pobraniu sprawdzony w badaniu mikroskopowym pod kątem obecności komórek szpiczaka. Dla procesu leczenia duże znaczenie będą miały również badania obrazowe. Przykładowo, wykonanie zdjęć RTG pozwoli na ocenę stopnia zniszczenia kości przez komórki szpiczaka.

Jak wygląda leczenie szpiczaka mnogiego?

W przypadku tego schorzenia lekarze skupiają się przede wszystkim na zahamowaniu postępów choroby oraz zniwelowaniu dokuczliwych objawów, jakie się pojawiają w związku z chorobą. Mimo wszystko leczenie zawsze musi zostać zaplanowane indywidualnie, gdyż na rodzaj zastosowanych metod wpływ mają takie czynniki jak wiek pacjenta, jego ogólny stan zdrowia, poziom zaawansowania szpiczaka, czy stopień zmian degeneracyjnych w kościach.

Najczęściej stosuje się takie metody jak chemioterapia, terapie biologiczne oraz sterydy. W wielu przypadkach łączy się je ze sobą wykorzystując leczenie skojarzone. Jednak podstawą, która uzależnia dalsze możliwości leczenia jest przeszczepienie szpiku kostnego. Wiele zależy więc od tego, czy chory zostanie zakwalifikowany do przeszczepu.