Dobry Lekarz

Dolegliwości bólowe w obrębie uszu najczęściej kojarzymy z przeziębieniami czy tzw. „przewianiem”. Jeśli jednak wyraźnie się on przedłuża może świadczyć o wielu chorobach. W związku z tym jeśli pojawi się silny i długo utrzymujący się ból w uchu to koniecznie należy go skonsultować z lekarzem. Warto więc wiedzieć co może wywoływać ból ucha również u osób dorosłych, gdyż pojawia się on nie tylko u dzieci, oraz w jaki sposób sobie z nim skutecznie radzić.

Otalgia czyli ból ucha może pojawiać się u osób dorosłych z różnych powodów. Czasem jest on lekki i samodzielnie ustępuje, a innym razem silny, promieniujący i wyjątkowo przedłużający się. Jeśli do takiego właśnie dochodzi to należy skonsultować się z lekarzem, gdyż może to być oznaka poważnej choroby.

Wystąpienie bólu w obrębie ucha może być związane z chorobą właśnie ucha jest to tzw. otalgia pierwotna, jednak może to być ból przeniesiony z innego narządu, czyli otalgia wtórna. Bardzo często zgłaszamy na wizytach lekarskich, że boli nas ucho, jednak znalezienie tego przyczyny bywa niezmiernie kłopotliwe. Ucho może boleć na skutek: nowotworu, zapalenia zatok, chorób zębów, zapalenia gardła, infekcji gruczołów ślinowych.

Jakie są przyczyny występowania bólu ucha?

Jeśli chodzi o ból ucha to najczęściej mamy na myśli jego wnętrze. Wówczas dolegliwość związana jest z podrażnieniem receptorów bólowych, w wyniku toczącego się procesu zapalnego ucha lub w wyniku zapalenia, które zostaje przeniesione z innych narządów w głowie i szyi, właśnie do ucha.

Jeśli mamy do czynienia z pierwotnym bólem ucha, który wywołany jest przez infekcję, to najczęściej jest ostry i pojawia się jedynie w obrębie samego ucha. Do jego ustąpienia dochodzi zazwyczaj w chwili, gdy przyczyna zostanie usunięta, co oznacza wyleczenie stanu zapalnego. Najczęstszymi powodami wystąpienia bólu ucha są zwykle choroby w obrębie ucha zewnętrznego i środkowego.

Choroby w obrębie ucha zewnętrznego mogące być powodem pojawienia się bólu:
- ropnie oraz krwiaki po urazach w małżowinie usznej,
- bakteryjne zapalenie ucha zewnętrznego,
- zapalenie ochrzęstnej małżowiny usznej,
- urazy chemiczne, mechaniczne, odmrożenia i oparzenia małżowiny usznej,
- urazy w obrębie przewodu słuchowego zewnętrznego,
- czopy z woskowiny,
- ukąszenia,
- ciała obce w przewodzie słuchowym zewnętrznym,
- nowotwory ucha w stadium zaawansowanym,
- zmiany w przewodzie słuchowym wywołane przez ospę wietrzną lub półpaśca usznego.

Choroby ucha środkowego, które wywołują dolegliwości bólowe:
- uraz ciśnieniowy ucha,
- ostre zapalenie ucha środkowego,
- zaostrzenie zapalenia ucha,
- ostre pęcherzowo-krwotoczne zapalenie ucha środkowego,
- dolegliwości po operacji ucha,
- urazy głowy z pęknięciem w obrębie kości skroniowej,
- nowotwory w stadium zaawansowanym,
- zapalenie wyrostka sutkowego – powikłania ostrego zapalenia ucha.

Wtórne bóle ucha spowodowane są występowaniem stanów zapalnych w obrębie innych narządów. Charakterystyczne jest to, że jest on zdecydowanie łagodniejszy, w związku z czym jego dokładne zdiagnozowanie jest zdecydowanie bardziej wymagające. Ciężej jest go zlokalizować, jego rozwój jest powolniejszy, a dodatkowo jest związany z uszkodzeniami innych narządów, które często są znacznie oddalone od ucha. Jego pojawienie się związane jest z przenoszeniem się wrażeń bólowych z narządów w głowie i szyi do ucha. Przekaźnikiem są włókna czuciowe nerwów czaszkowych oraz gałęzie splotu szyjnego.

Przeniesienie bólu do ucha następuje najczęściej z jamy ustnej, stawu skroniowo-żuchwowego, gardła, nosa oraz zatok, części nosowej gardła, ślinianek, krtani, wyrostka rylcowatego, kręgosłupa szyjnego, tarczycy, czy narządów klatki piersiowej.

Z jakich powodów najczęściej pojawia się ból przeniesiony ucha:
- zespół stawu skroniowo-żuchwowego,
- choroby zębów trzonowych i przyzębia,
- zapalenie migdałków, gardła, naciek i ropień okołomigdałkowy,
- artropatia w przebiegu w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów lub dny moczanowej,
- nowotwory złośliwe – gardła, krtani,
- zespół przedłużonego wyrostka rylcowatego,
- zapalenie węzłów chłonnych szyi,
- choroby nosa i zatok przynosowych,
- choroby zapalne ślinianek,
- zapalenie tarczycy,
- zawał serca,
- zmiany zapalne i zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa.

Ból ucha może również został spowodowany przez nerwoból, pojawiający się na skutek uszkodzenia włókien nerwu. Zdarza się również ból psychogenny, czyli taki który pacjent odczuwa a nie istnieje jego wyraźna przyczyna. Niekiedy stwierdza się również dysestezje czyli nie sprecyzowany ból, który przypomina właśnie ból ucha.

Diagnostyka

W wielu przypadkach postawienie diagnozy jeśli chodzi o ból ucha nie jest łatwe. Lekarz musi zebrać bardzo szczegółowy wywiad, określić umiejscowienie bólu, czas trwania, natężenie, jak również objawy współistniejące. Na takiej podstawie można określać dalsze postępowanie. Pośród narzędzi diagnostycznych wyróżniamy również: badanie otoskopowe, badanie audiometryczne, badanie bakteriologiczne oraz badania obrazowe kości skroniowej – rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa. Nie w każdym -przypadku koniecznie jest przeprowadzenie ich wszystkich, badania dostosowuje się do odbytego wywiadu.

Jeśli z kolei mamy do czynienia z bólem ucha, który jest wywołany przez choroby innych narządów to postawienie diagnozy może się okazać jeszcze trudniejsze. Konieczne jest przeanalizowanie objawów towarzyszących, sprawdzenie historii choroby pacjenta. Poród możliwych badań znajdują się: rynoskopia, otoskopia, laryngoskopia, bronchoskopia, ezofagoskopia.

W czasie diagnostyki niezbędne jest uwzględnienie jamy ustnej, gardła, szyi, jak również punktów spustowych nerwów czaszkowych – są to lokalizacje, w których nerwy wychodzą z czaszki. W związku z tym u niektórych pacjentów już sam proces stawiania diagnozy jest znacząco wydłużony. Wykonuje się często: morfologie oraz CRP z krwi, badania panoramiczne szczęk, USG szyi, tomografię komputerową gardła, zatok, szyi i klatki piersiowej, badanie przełyku wraz z kontrastem.

Leczenie

Jeśli chodzi o leczenie bólu ucha to najistotniejsze jest znalezienie przyczyny jego pojawienia się. Ból jest objawem, który nie występuje bez powodu, gdy zlokalizujemy i usuniemy przyczynę ból stopniowo będzie ustępował.