Dobry Lekarz

Nasz organizm dla prawidłowego funkcjonowania wymaga dostarczenia odpowiedniej ilości wody oraz elektrolitów. Ich zbyt niski poziom może prowadzić do groźnych konsekwencji. Charakterystyczne jest, że odczuwamy bardzo silne pragnienie, pojawia się również suchość gardła oraz języka, jak również spada poziom wydzielania potu oraz ilość oddawanego moczu. Płyny należy uzupełnić najszybciej jak to możliwe w przeciwnym razie pojawią się kolejne objawy, takie jak gorączka, drgawki, nawet utrata przytomności. Istotne jest więc, aby w porę rozpoznać objawy odwodnienia organizmu i odpowiednio zareagować. Nie powinniśmy również dopuszczać do sytuacji, w której nasz organizm nadmiernie traci wodę.

Czy jest odwodnienie?

Odwodnienie to stan, który może stać się bezpośrednim zagrożeniem dla życia. Dochodzi do niego, gdy nadmiernie spada ilość wody oraz elektrolitów w organizmie. Konsekwencją jest tu zachwianie równowagi wodno-elektrolitowej. Wszelkie sytuacje związane właśnie z odwodnieniem są szczególnie niebezpieczne u najmłodszych dzieci, gdyż u nich proces ten postępuje bardzo szybko i wystarczy chwili nieuwagi, aby doprowadzić do niebezpiecznej sytuacji.

O odwodnieniu możemy mówić w sytuacji, gdy utrata wody przez organizm jest większa iż ilość, jaka zostaje mu dostarczona. Razem z samą wodą, z naszego ustroju znikają również elektrolity czyli roztwory wodne jonów soli jak potas, sód, magnez, oraz wapń. Elektrolity są substancjami, które mają działanie regulujące dla pracy organizmu i jednocześnie odpowiadają za prawidłowy przebieg wielu funkcji życiowych. Sytuacja zachwiania, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej to nieprawidłowości pojawiają się również w funkcjonowaniu organów wewnętrznych, czego konsekwencją mogą być drżenia mięśniowe, utraty przytomności, zaburzenia rytmu serca, czy obrzęki.

Dlaczego dochodzi do odwodnienia organizmu?

Specjaliści zwracają uwagę, że odwodnienia organizmu zdecydowanie częściej pojawiają się latem, gdy za oknem panują wysokie temperatury powietrza. Często mimo to nie zmieniamy swoich przyzwyczajeń i nie pijemy więcej, zapominając o tym, że nasze pocenie się jest zdecydowanie intensywniejsze w tym okresie, a utrata wody następuje również w czasie samego oddychania. W takich warunkach niezbędne jest stałe dostarczanie płynów oraz elektrolitów do organizmu.

Zdecydowanie najbardziej narażone są dzieci, które odwadniają się wyjątkowo szybko. Jednak nie możemy pominąć plażowiczów, którzy często spędzają długie godziny w pełnym słońcu. Zagrożeniem może również okazać się uprawianie sportu na świeżym powietrzu czy spacery po mieście w silnym słońcu. Wszystko to jednak jest silnie sprzężone z ilością płynów dostarczanych do organizmu oraz z poziomem regularności. Grupą szczególnie zagrożoną odwodnieniem w okresie letnim są osoby starsze. Dla nich niebezpieczne może być nawet silne nagrzane mieszkanie bez dostępu do świeżego powietrza czy też klimatyzacji jeśli nie piją dostatecznie dużo wody. Pojawić może się odwodnienie, przegrzanie czy nawet udar cieplny.

Do odwodnienia może dojść również z innych przyczyn. Mogą one bowiem stanowić konsekwencję biegunek, wymiotów oraz gorączki. Do grupy podwyższonego ryzyka zalicza się osoby z chorobami nerek, chorobą Parkinsona czy przyjmujące leki moczopędne.

Przy bardzo wysokiej temperaturze otoczenia organizm potrzebuje dużych zasobów, aby odpowiednio się schładzać. Jeśli nie będziemy regularnie dostarczać płynów i elektrolitów, to wszystkie procesy spowolnią i łatwo dojdzie do odwodnienia i przegrzania.

Jak objawia się odwodnienie organizmu?

Objawem, który zawsze pojawi się jako pierwszy i powinien wymusić naszą reakcję jest uczucie pragnienia. Nasze ciała w taki sposób przekazuje nam informację, że uzupełnienie płynów jest konieczne. Gdy bardzo chce nam się pić, to zwykle zdecydowanie rzadziej oddajemy mocz, a jego barwa staje się ciemnożółta. Jeśli nadal nie uzupełnimy płynów to następnie pojawi się suchość śluzówek jamy ustnej i języka, brzuch będzie wzdęty ale nie będziemy mieć apetytu, ogarnie nas również senność, choć w niektórych przypadkach jest to pobudzenie.

W sytuacji, gdy płyny w organizmie nie zostaną szybko uzupełnione możemy spodziewać się takich symptomów jak:
- gorączka,
- przyspieszenie akcji serca,
- spadek elastyczności skóry tzw. skóra plastelinowata,
- ograniczenie pocenia się, suchość w okolicach pachowych oraz pachwinowych,
- trudności z koncentracją,
- problemy z pamięcią,
- wzdęcia, zaparcia, problemy z trawieniem – zbyt niski poziom wody prowadzi do spowolnienia metabolizmu,
- spada napięcie gałek ocznych.

Silne odwodnienie może stanowić zagrożenie dla życia człowieka. W sytuacjach skrajnego odwodnienia pojawiają się takie objawy jak: spadek ciśnienia tętniczego w pozycji stojącej, drgawki, czy utrata przytomności.

Objawy odwodnienia u dzieci

W przypadku dzieci często dostrzegalne są nieco inne objawy odwodnienia niż u osób dorosłych. Charakterystyczne są:
- suche wargi,
- suchy język,
- sucha błona śluzowa jamy ustnej,
- chrapliwy głos,
- płacz bez łez,
- spadek napięcia skóry,
- ciemne zabarwienie moczu,
- niska ilość moczu.

Natomiast u niemowląt może dochodzić do zapadania się ciemiączka i gałek ocznych.

Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu?

Unikanie odwodnienia i nadmiernej utraty wody w organizmie wydaje się stosunkowo proste. Wystarczy bowiem jedynie regularnie uzupełniać płyny i elektrolity. Nie powinniśmy jednocześnie lekceważyć tego, że chce nam się pić. Tu więc kluczowe staje się pytanie – ile wody i innych płynów powinniśmy każdego dnia przyjmować. Teorii ale i mitów w tej dziedzinie jest wiele. Można znaleźć informację, że ilość wody jest zależna od wieku lub płci. Zdaniem specjalistów jednak istnieje szereg czynników, które odpowiadają za to, ile wody będzie nam potrzebne w ciągu dnia, są to: wiek, poziom aktywności fizycznej, kondycja organizmu, temperatura otoczenia.

Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa i Żywności zaleca, aby dzieci w wieku 14-19 lat spożywały w ciągu dnia około 30 ml płynu na każdy kilogram masy ciała. Należy jednak pamiętać, że to zapotrzebowanie może być wyższe im wyższa będzie temperatura na zewnątrz i im większa aktywność fizyczna. Latem w upalne dni zaleca się wypijać o jedną szklankę więcej na każdy stopień powyżej 37 stopni Celsjusza. Przy bardzo wysokich temperaturach nie powinna to być jednak sama woda, ale i sole mineralne, przede wszystkich sód oraz potas.

Płyny uzupełnimy najlepiej wodą, jednak wskazane są również inne napoje, poza kawą, mocną herbatą oraz alkoholem. Wskazane będą natomiast warzywa oraz owoce i zupy. W upalne dni sprawdzi się więc dieta lekka, bogata w warzywa oraz owoce.