Dobry Lekarz

Liszaj płaski to przewlekła choroba skóry, która może wpływać na wnętrze jamy ustnej i okolice narządów płciowych. W tym schorzeniu pojawiają się charakterystyczne pod względem oceny klinicznej i obrazu histopatologicznego zmiany grudkowe w obrębie skóry i błon śluzowych. Ich pojawienie się możliwe jest również na paznokciach, jednak jest zdecydowanie rzadsze.

Przyczyny liszaja płaskiego nie są jasne, ale uważa się, że czynnikiem wywołującym są choroby autoimmunologiczne. Leczenie liszaja płaskiego obejmuje miejscowe steroidy i leki immunosupresyjne. Jednak zmiany tego rodzaju pojawiają się również w reakcji przeszczep przeciwko gospodarzowi, a także po zastosowaniu niektórych leków.

Częstotliwość występowania liszaja płaskiego

Liszaj płaski to rodzaj zapalnej choroby skóry, która może wpływać na cały organizm. Częstość występowania liszaja płaskiego wzrasta w Stanach Zjednoczonych. Choroba dotyka ludzi częściej wraz z wiekiem. Występuje u około 1% populacji, z równą częstotliwością u kobiet, jak i u mężczyzn. Najwięcej zachorowań stwierdzanych jest pomiędzy 30 a 60 rokiem życia.

Objawy liszaja płaskiego — jakie są najczęstsze symptomy?

Liszaj płaski to przewlekła choroba skóry, która zwykle dotyczy jamy ustnej, narządów płciowych lub dłoni. Najczęstsze objawy to czerwone plamy z białymi lub szarymi obramowaniami i ostrymi krawędziami. Mogą być swędzące lub bolesne i mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele.

Pojawienie się zmian w liszaju płaskim ma charakter nagły, a ich morfologia jest wyróżniająca. Najczęściej określa się je jako sinofioletowe, płaskie, lśniące, wieloboczne grudki, wielkości od 1 do 3 mm. Bardzo często zlewają się ze sobą, a na ich powierzchni można dostrzec białe linie, czyli tzw. siateczkę Wickhama.

Wyróżniający jest również świąd skóry, który powoduje, że pacjenci najczęściej ją pocierają, a nie drapią. W chorobie tej występuje objaw Kobnera, który oznacza, że kilka dni po zadrapaniu w dokładnie tym miejscu pojawia się nowy wysyp grudek. Ustąpienie zmian skórnych następuje wraz z pozostawieniem przebarwień pozapalnych.

Co istotne obecne w liszaju płaskim wykwity są symetryczne. Pojawiają się najczęściej na wewnętrznych powierzchniach nadgarstków, przedramionach, grzbietach stóp, przedniej powierzchni podudzi, w okolicy pępka i narządów płciowych. Możliwe jest pojawienie się zmian w okolicach tułowia, jednak zwykle nie występują na twarzy. Jest to choroba samoograniczająca się, a zmiany skórne znikają u 70% chorych w ciągu roku, zaś u 90% w ciągu dwóch lat.

Kliniczne odmiany liszaja płaskiego

• liszaj płaski przerosły,
• liszaj płaski guzowaty,
• liszaj płaski barwnikowy,
• liszaj płaski obrączkowaty,
• liszaj płaski dłoni i stóp,
• pęcherzowy liszaj płaski,
• liniowy liszaj płaski,
• pemfigoidopodobny liszaj płaski,
• liszaj płaski zanikowy,
• ostry uogólniony liszaj płaski,
• liszaj płaski mieszkowy,
• liszaj płaski wywołany promieniowaniem słonecznym,
• liszaj płaski nadżerkowy,
• liszaj płaski narządów płciowych,
• liszaj płaski w jamie ustnej,
• liszaj płaski paznokci,
• liszaj płaski okołoodbytniczy.

W przebiegu liszaja płaskiego bardzo często na błonach śluzowych jamy ustnej pojawiają się zmiany, które są białawymi obszarami, o barwie mlecznej i siateczkowatym układzie. Lokalizują się one po wewnętrznej stronie policzków, lub rzadziej na dziąsłach, czerwieni wargowej i języku. Zwykle nie powodują dolegliwości bólowych. Choroba może również dawać o sobie znać poprzez jedyny objaw, jakim będzie liszaj płaski paznokci — zmniejszenie grubości płytki paznokcia, zagłębienia płytki lub podłużne bruzdy, oraz nadmierne rogowacenie. Niekiedy dochodzi również do uszkodzenia fałdu paznokciowego oraz częściowej destrukcji paznokcia, wraz z narastaniem fałdu na płytkę paznokcia.

Jak postępować jeśli pojawią się objawy i jak wygląda diagnostyka liszaja płaskiego?

Jeśli pojawią się u nas objawy skórne mogące wskazywać na liszaj, koniecznie należy udać się do dermatologa. W ramach NFZ do tego specjalisty musimy mieć skierowanie od lekarza POZ.

Gdy mamy do czynienia z typowym liszajem płaskim, to lekarz z łatwością rozpozna go na podstawie obrazu klinicznego. Konieczne jest jednak różnicowanie z łuszczycą drobnogrudkową, świerzbem, liszajopodobnymi osutkami polekowymi. Jeśli choroba nie wygląda charakterystycznie, lub mamy do czynienia z jej inną odmianą, to diagnostyka opiera się na badaniu histopatologicznym.

Leczenie liszaja płaskiego — w jaki sposób się odbywa?

Liszaj płaski jest schorzeniem, które samo się pojawia i podobnie znika. 70% chorych zapomina o nim już po upływie roku, natomiast po dwóch latach choroba znika u 90% osób. Zadaniem lekarza jest ograniczenie objawów, które często są dla chorych dokuczliwe. Można więc powiedzieć, że mamy do czynienia z leczeniem objawowym, które ma poprawić komfort pacjenta. Warto jednak zwrócić uwagę, że zmiany skórne pojawiające się w przebiegu liszajca niechętnie poddają się leczeniu, więc zapanowanie nad nimi bywa bardzo kłopotliwe.

Wykorzystuje się więc terapię miejscową, a w niej silne maści glikokortykosteroidowe, które ograniczają dokuczliwy świąd oraz spłaszczają zmiany na skórze. Zastosowanie znajduje również leczenie ogólne, w którym najważniejszą rolę pełnią glikokortykosteroidy podawane w średnich dawkach oraz fototerapia — PUVA. Jeśli jednak u pacjenta pojawiła się bardziej oporna w leczeniu postać tej choroby, to wykorzystuje się działanie cyklosporyny i retinoidów.

Poleca się więc kontrolowanie chorób autoimmunologicznych, na które cierpimy, aby nie dopuścić do pojawienia się liszaja płaskiego. Chociaż z drugiej strony nie poznaliśmy dotąd dokładnie mechanizmu jego powstawania, a więc może on mieć zupełnie inne przyczyny. Najważniejsze jednak, aby z objawami udać się możliwie jak najszybciej do dermatologa i rozpocząć leczenie. Rozdrapywanie zmian, które swędzą, będzie przynajmniej w nocy mechaniczne, a to prowadzi do zwiększania ich liczny, więc musimy zapanować nad swędzeniem.