Dobry Lekarz

Szkarlatyna, czyli inaczej płonica uznawana jet za jego z najbardziej niebezpiecznych schorzeń, jakie pojawiają się w wieku dziecięcym. Za jej rozwój odpowiada ta sama bakteria, co w przypadku popularnej anginy, czyli paciorkowiec. Zazwyczaj objawy tego schorzenia są bardzo charakterystyczne, choć w coraz większej ilości przypadków zdarza się ich mała typowość, a to z kolei sprawia, że właściwa diagnoza stawiana jest ze znacznym opóźnieniem i w konsekwencji niezbędny w tym przypadku antybiotyk jest włączany zbyt późno. Należy pamiętać, że płonica musi zostać odpowiednio wyleczona z uwagi na możliwe powikłania, jakie może spowodować.

Występowanie szkarlatyny u dzieci oraz osób dorosłych

Szkarlatyna to zakaźne schorzenie, które zdecydowanie najpowszechniej pojawia się u dzieci, jednak znane są przypadki zachorowania osób dorosłych. Powodem choroby jest paciorkowiec beta-hemolizujący – Streptococcus pyogenes. Jest ten sam, który odpowiedzialny jest za rozwój doskonale znanej rodzicom anginy ropnej.

Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową, chociaż może mieć na nie wpływ również kontakt bezpośredni z nosicielami. Dawniej szkarlatynę uznawano za chorobę śmiertelną, gdyż niosła ona za sobą poważne, niemożliwe do wyleczenia powikłania. Obecnie jest dużym zagrożeniem dla zdrowia, jednak jej wyleczenie jest zdecydowanie prostsze. Za duży problem uznaje się fakt, że objawy szkarlatyny stają się widoczne dopiero po upływie 5 dni od zakażenia, czego konsekwencją jest pojawianie się epidemii w obrębie szkół oraz przedszkoli, bo nieświadome choroby dzieci zarażają inne.

Drogi zakażenia płonicą

Płonicą najczęściej zarażamy się drogą kropelkową od osób, u których występuje aktywna szkarlatyna lub też angina ropna. Źródłem zakażenia mogą być również osoby, które są nosicielami tej bakterii w obrębie swojego gardła. Dzieci w większości przypadku zarażają się przez bezpośredni kontakt, dotykanie tych samych przedmiotów, co osoba chora, czy też picie z jednego kubka. Wyraźnie mocniej narażone są dzieci, u których występują problemy z migdałkami lub też mają podrażnienia i zranienia skóry – udowodniono, że w taki sposób również może nastąpić zakażenie.

Osoby chore na płonicę zaczęły zarażać co najmniej dobę przed pojawieniem się objawów i będą nadal zarażać przez co najmniej dwa tygodnie po ich ustąpieniu. Na szkarlatynę chorujemy wielokrotnie, gdyż przechorowanie nie daje w jej przypadku trwałej odporności. Najbardziej zagrożone zarażeniem się są osoby, które stykają się z bezobjawowymi nosicielami paciorkowca.

Jak objawia się szkarlatyna?

Od momentu, gdy doszło do zainfekowania paciorkowcem, mija zwykle od 2 do 5 dni, aż pojawią się pierwsze symptomy chorobowe. Jednak te pierwsze objawy nie wyróżniają się niczym szczególnym: pojawia się wysoka, sięgająca 40 stopni gorączka, ból gardła, ogólne rozbicie, nalot na migdałkach czy bóle brzucha. Objawy pojawiające się w przebiegu płonicy są często mylone z klasyczną anginą ropną. W jaki sposób można potwierdzić, że u dziecka doszło do zachorowania na płonicę?

Pojawiają się dodatkowe objawy:

wysypka – jej wystąpienie ma najczęściej miejsce maksymalnie w 24 godziny po pierwszych objawach schorzenia. Jest czerwona, wyjątkowo drobna oraz swędząca. Pojawia się na pachwinach, brzuchu, pośladkach, klatce piersiowej i rozprzestrzenia się w kierunku kończyn dolnych.
Malinowy język – w tym schorzeniu język na samym początku pokrywa biały nalot, po upływie 2-3 dni zyskuje intensywny, ciemnoczerwony, wręcz malinowy kolor. Jest to kolejny element, który przekona lekarza, że ma do czynienia z płonicą.
Trójkąt Fiłatowa – rumień pojawiający się przede wszystkim na policzkach oraz na czole, omija nos oraz usta, w konsekwencji tworzy się wyróżniający jasny trójkąt.
Linie Pastii – pękanie drobnych naczyń krwionośnych w fałdach skóry, natomiast popękane naczynka tworzą wyróżniające się czerwone linie.

Gdy zastosowane zostanie odpowiednie leczenie, zwykle zaczyna się złuszczać skóra, co jest tzw. schorzeniem wysypki. Ma to miejsce głównie w okolicy twarzy i tułowia, a później na dłoniach oraz stopach.

W przypadku zachorowania u dzieci, schorzenie bywa trudne do rozpoznania. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, że pośród pierwszych objawów pojawia się gorączka, bóle brzucha, wymioty i biegunki, co sugeruje raczej zakażenie rotawirusowe. Zmiana biagnozy następuje zwykle dopiero gdy pojawi się wysypka, a lekarz zleci niezbędne badania- wymaz z gardła, morfologia, ASO. Niemowlęta i małe dzieci w wyniku biegunek, wymiotów i gorączki mogą się szybko odwodnić, więc choroba uznawana jest u nich za wyjątkowo niebezpieczną.

Pojawianie się płonicy u osób dorosłych jest bardzo rzadkie, stąd diagnoza często jest stawiana błędnie. Tutaj również pierwsze objawy mogą przywodzić na myśl raczej grypę żołądkową niżeli zakażenie paciorkowcem. Jednak równie często uznaje się, że to angina ropna. U osób dorosłych w wielu przypadkach nawet wysypka nie upraszcza postawienia odpowiedniego rozpoznania. Pojawiające się krotki mają charakter ropnych pęcherzyków, przez co uznaje się , że na pewno są skutkiem silnej reakcji alergicznej lub też zakażenia bakteryjnego. U osób dorosłych szkarlatyna ma często ciężki, wręcz toksyczny przebieg, co może skutkować koniecznością pobytu w szpitalu.

Leczenie szkarlatyny

Jako, że objawy pojawiają się dopiero po kilku dniach inkubacji choroby, to zazwyczaj są bardzo silne. Po rozpoznaniu schorzenia, które w niektórych przypadkach wymaga przeprowadzenia badań laboratoryjnych wprowadza się odpowiednie leczenie. Lekami z wyboru są:

penicyliny,
cefalosporyny,
erytromycyna.

Leczenie obejmuje zwykle przyjmowanie antybiotyku przez okres od 10 do 14 dni i konieczne jest dokończenie zaleconej terapii, nawet w sytuacji, gdy objawy całkowicie znikną. Również godziny podawania leków muszą być dokładnie przestrzegane. Zaleca się pozostawanie w łóżku do czasu, aż minie ból gardła oraz zejdzie wysypka. Zastosowanie antybiotyków jest koniecznością w leczeniu płonicy.

Powikłania płonicy

zapalenie serca zajęciem zastawek,
powiększenie wątroby oraz śledziony,
uszkodzenie nerek,
zapalenie ucha środkowego,
ropne zapalenie węzłów chłonnych,
paciorkowcowe zapalenie stawów,
angina Ludwiga,
gorączka reumatyczna,
sepsa – w skrajnych przypadkach.