Dobry Lekarz

Pojawianie się bólów wzrostowych u dzieci jest stosunkowo powszechne. Obejmują one mięśnie, zwykle w nogach. Ich występowanie powiązane jest w dużej mierze z intensywnym wzrostem oraz rozwojem organizmu. Występuje z równą częstotliwością u chłopców, jak i u dziewczynek. Jednak mimo wszystko nie każdy ból jest bólem wzrostowym. Jak więc możemy odróżnić niegroźne bóle wzrostowe od poważnych dolegliwości zdrowotnych?

Epidemiologia bólów wzrostowych

Występowanie bólów wzrostowych ma miejsce w kilku okresach życia dziecka. Mogą one pojawić się u przedszkolaków w wieku 4-6 lat, u starszaków w wieku 10-12 lat, oraz u młodzieży w okresie dojrzewania. Szacunkowe dane wskazują, że dolegliwość ta występuje u 25-40% dzieci. Ich pojawianie się ma miejsce najczęściej w porach wieczornych lub nocą, a lokalizują się w okolicy kończyn dolnych. Wyróżniający jest fakt, że są to bóle o charakterze napadowym, okresowym – oznacza to, że dolegliwości pojawiają się od czasu do czasu i zwykle utrzymują się kilkadziesiąt minut, choć mogą wydłużyć się nawet do kilku godzin. Bóle wzrostowe diagnozowane są jeśli występują obustronnie, nie powodują upośledzenia chodu u dziecka, a lekarz po przeprowadzeniu podstawowych badań nie znajduje innej możliwej przyczyny dolegliwości.

Skąd biorą się bóle wzrostowe?

Do tej pory nie została poznana jedna i bezpośrednia przyczyna występowania bólów wzrostowych u dzieci. Specjaliści wskazują, że możliwe, iż ma to związek z forsowaniem mięśni, w czasie wyjątkowo dużej aktywności fizycznej w ciągu dnia. Kolejna teza zakłada, że pojawiają się one na skutek intensywnego i skokowego wzrostu kończyn, który odbywa się głównie nocą. Może to więc być również związane z faktem, że co pewien czas ścięgna są nadmiernie krótkie do kości, które wyróżniają się szybkim wzrostem. Wówczas pojawia się w ich obrębie napięcie, które może prowadzić do różnych dolegliwości.

Inna teoria wyjaśniająca pojawianie się bólów wzrostowych mówi o intensywnym wzroście kończyn właśnie nocą, w związku z czym ból pojawia się właśnie w tym czasie. Odpowiedzialne za to są płytki wzrostowe, które namnażają się doprowadzając do wydłużenia kości. Tworzą je delikatne tkanki, które umiejscowione są w końcówkach kości. Za dnia pojawia się ich znaczne ściśnięcie, wywołane głównie aktywnością dziecka. Wieczorem, gdy dziecko kładzie się spać ucisk ustępuje, wówczas płytki zaczynają swoją pracę.

Pośród innych przyczyn pojawienia się bólów wzrostowych wymienia się również problemy zdrowotne, oraz zaburzenia w budowie ciała, takie jak płaskostopie czy skolioza.

Kiedy więc z bólem wzrostowym należy udać się do lekarza?

Narzekania na bóle nóg ze strony dzieci, można określić jako codzienność. Nie za każdym razem jednak będą to właśnie bóle wzrostowe. Czasem wystarczy intensywnie spędzony dzień na jeździe na hulajnodze, rowerze czy innym sprzęcie, czy cały dzień spędzony na grze w piłkę czy pływaniu w basenie. Wówczas mamy do czynienia z przeforsowaniem mięśni, które zwyczajnie muszą się zregenerować, aby przestać boleć. Niekiedy ból ma związek z urazem, ten jednak zdecydowanie łatwiej rozpoznać, gdyż pojawia się również obrzęk, zaczerwienienie, krwawienie, czy większa tkliwość w obolałym miejscu. Wówczas koniecznie należy udać się do ortopedy lub chirurga.

Znane są jednak przypadki, w których bóle nóg powiązane są z objawami dodatkowymi. Najczęściej nie świadczą one o wzroście dziecka, a ich pojawienie się można uznać za silnie niepokojące. Jeśli wydaje nam się, że dziecko ma bóle wzrostowe, jednak równolegle z nimi pojawia się gorączka, spadek wagi, utrata apetytu, zmęczenie oraz osłabienie, opuchlizna, zaczerwienienie lub sztywnienie kończyny w okolicy stawów, to koniecznie należy zabrać pociechę do lekarza. Do specjalisty powinniśmy również udać się niezwłocznie jeśli na skórze pojawiają się wybroczyny lub tez zmiany o charakterze guzowatym. Za objaw niepokojący uznaje się również sytuację, w której dziecko odmawia chodzenia i ciągle śpi.

Z uwagi na fakt, iż ból, który uznajemy za wzrostowy u dziecka może być niegroźny i faktycznie powiązany ze wzrotem, ale również stanowić objaw poważniejszych schorzeń reumatologicznych, onkologicznych czy ortopedycznych, należy niezwłocznie zgłosić wszelkie niepokojące objawy pediatrze. Nie są obecnie znane żadne badania, które mogłyby potwierdzić występowania bólów wzrostowych, jednak lekarze stosują metodę wykluczenia innych schorzeń, aby dojść do rozwiązania. W związku z tym wykonuje się cały szereg badań, w kierunku schorzeń, które mogą powodować podobne symptomy. Pierwsze na liście do wykluczenia są nowotwory oraz choroby związane ze stawami. Za istotne i pomocne uznaje się tu takie badania jak: morfologia krwi, RTG oraz badania reumatologiczne.

Co pomoże w przypadku bólów wzrostowych?

Bóle wzrostowe są niegroźne, jednak bywają uciążliwe. W związku z tym warto wypróbować kilka sposobów, które pomogą w ich złagodzeniu, a dzięki temu dziecko poczuje się lepiej. Pomocne bywają:

- ciepłe okłady,
- delikatny masaż kończyn,
- ciepłe kąpiele,
- ćwiczenia rozciągające mięśni i ścięgien,
- środki przeciwbólowe – jednak powinno się je stosować po skonsultowaniu się z lekarzem, powinniśmy również pamiętać, że dzieci nie mogą przyjmować aspiryny.

Profilaktyka bólów wzrostowych

Działania profilaktyczne powinny obejmować przede wszystkim odpowiednio zbilansowaną dietę naszych dzieci. Niezwykle ważny w okresie intensywnego wzrostu będzie w niej wapń. W związku z tym jadłospis każdego dnia powinien zawierać mięsa, warzywa, ryby oraz nabiał. Dzieci powinny być również odpowiednio nawodnione, więc liczy się ilość wypijanych w ciągu dnia płynów, a przede wszystkim wody. Pośród działań profilaktycznych nie możemy zapomnieć o zachowaniu profilaktycznego trybu życia. Konieczne jest więc spanie w regularnych i stałych godzinach, ale również dbanie o odpowiedni poziom wysiłku fizycznego, z czego najbardziej polecany jest ten na świeżym powietrzu. Dla dobrego wchłaniania wapnia, konieczna jest również suplementacja witaminy D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, choć obecnie część źródeł zaleca przyjmowanie jej przez cały rok.