Dobry Lekarz

Choć suplementy diety nie mogą zastąpić zróżnicowanej i właściwie zbilansowanej diety, z pewnością warto po nie sięgać w sytuacji niedoboru ważnych witamin i minerałów, a także w profilaktyce niektórych chorób i schorzeń. Rynek suplementów w Polsce rozwija się niebywale prężnie. Nie ulega wątpliwości, że tego typu środki spożywcze specjalnego przeznaczenia cieszą się w naszym społeczeństwie ogromną popularnością jako uzupełnienie codziennych posiłków.

Wszystkie dostępne w obrocie suplementy diety, a także żywność wzbogacana muszą spełniać ogólne wymagania, które opisane zostały w przepisach prawa żywnościowego, a także dodatkowo wiele wymagań szczegółowych określonych w dedykowanych rozporządzeniach.  Co to oznacza w praktyce? Otóż, każdy preparat witaminowy musi być bezpieczny dla zdrowia, a jego skład zgodny z obowiązującym prawem. Dlaczego zatem suplementy wzbudzają obecnie tyle kontrowersji? Czy beztroskie spożywanie suplementów to dobry pomysł na wzbogacenie swojego jadłospisu?

O tym warto pamiętać, zanim sięgniemy po preparat suplementacyjny

Nie jest tajemnicą, że rejestracja suplementów diety jest znacznie prostsza niż rejestracja leków. Również nałożone przez ustawodawcę kontrole tych wyrobów są przeprowadzane wybiórczo i raczej przypadkowo. Tym samym, preparaty witaminowe są dość często traktowane jako zwyczajne produkty spożywcze, które można kupić nie tylko w aptece, ale również w zwykłym osiedlowym sklepie. Taki stan rzeczy może niekiedy wzbudzać u konsumenta pewne wątpliwości, tj. potencjalne negatywne skutki spożycia danej substancji w interakcji ze stosowanymi lekami lub bezcelowe przyjmowanie związku dającym efekt placebo. Aby nie dopuścić w przyszłości do tego typu sytuacji, warto poznać cechy charakterystyczne dobrej jakości suplementu i to właśnie nimi, a nie reklamą producenta, kierować się podczas zakupów.

Kapsułki, krople, pastylki ... 

Suplementy diety mogą występować w bardzo różnej formie. Na rynku dostępne są m.in. kapsułki, pastylki, tabletki, smakowe drażetki, proszek w saszetkach, płyn w ampułkach czy też fiolki z dołączonym do opakowania kroplomierzem, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości lecznicze w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego (art. 3 ust. 3 pkt 39 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia).

Wybór odpowiedniego preparatu zależy w dużej mierze od indywidualnych upodobań konsumenta, a także jego przyzwyczajeń, wieku i rodzaju przyjmowanego składnika pokarmowego. Kwestia ta w żaden sposób nie została uregulowana prawnie, a decyzja o zakupie konkretnego wyrobu należy wyłącznie do klienta.

Ile tak naprawdę jest witaminy w witaminie?

Niezwykle istotną kwestią w sektorze produkcji suplementów diety jest maksymalny dopuszczalny poziom zawartości witamin, mikro i makro składników, a także wszystkich innych substancji dodatkowych wykazujących w organizmie jakikolwiek efekt odżywczy czy też fizjologiczny. Przepisy prawa odnoszące się do składu oraz odpowiedniego oznakowania wszystkich preparatów do suplementacji szczegółowo omówione zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu i oznakowania suplementów diety (Dz. U. z 2015 r. poz. 2032 oraz z 2017 r. poz. 979 i 2236).

Istotny jest fakt, że zawartość witamin oraz składników mineralnych i innych substancji obecnych w suplemencie diety, producent deklaruje w postaci wartości liczbowej w przeliczeniu na dobową, zalecaną do spożycia porcję produktu. Dopuszczalne jest również podawanie informacji o zawartości witamin i składników mineralnych w procentach w stosunku do referencyjnych wartości spożycia, które zostały określone m.in. w pkt. 1 części A załącznika XIII do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Oznakowanie suplementów

Obowiązujące prawo polskie i dyrektywy europejskie dokładnie określają sposób, w jaki producent musi oznakować suplement diety lub wytwarzaną żywność wzbogaconą. Warto przy tym pamiętać, że szeroko dostępne na rynku suplementy diety, w przeciwieństwie do standardowych produktów leczniczych, nie muszą spełniać bardzo rygorystycznych i wyśrubowanych norm bezpieczeństwa farmaceutycznego. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (art. 29, 30 i 31) określa, że w celu monitorowania produktów wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podmiot działający na rynku spożywczym, który wprowadza lub ma zamiar wprowadzić po raz pierwszy do obrotu: (…) suplement diety (…) – jest obowiązany umieścić na nim następujące informacje:

• wyrażenie suplement diety
• skład jakościowy obejmujący dane dotyczące wszystkich składników odżywczych zawartych w produkcie, w tym substancji czynnych
• stwierdzenie, że dany preparat nie może być stosowany jako zamiennik zbilansowanej, różnorodnej i zdrowej diet
• stwierdzenie, że dany preparat powinien być przechowywany poza zasięgiem małych dzieci
• proponowaną dawkę preparatu oraz ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania zalecanej dziennej porcji produktu

 Oznakowanie, a także reklama i prezentacja suplementu nie może zawierać informacji, które twierdzą bądź  nawet nieznacznie sugerują, że właściwie zbilansowana dieta nie jest w stanie dostarczyć organizmowi odpowiednich ilości składników odżywczych. Przy wyborze odpowiedniego preparatu nie warto się zatem kierować anonimowymi opiniami w internecie, ceną czy też reklamą. Należy natomiast zwrócić uwagę na zalecenia lekarzy, badania przeprowadzone nad składem produktu czy choćby oceną zaufanych osób. 

Gdzie sprawdzić suplement?

Na koniec warto przede wszystkim pamiętać, że każdy suplement diety oraz żywność wzbogacana podlegają obowiązkowemu powiadomieniu Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu ich po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wynika to z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Wybrany preparat można tym samym sprawdzić na dedykowanej stronie GIS.