Dobry Lekarz

Niedojrzała i bardzo delikatna jeszcze skóra noworodka i niemowlaka łatwo ulega podrażnieniom. Czynniki drażniące takie jak mocz i kał, wysoka temperatura i wilgotność w połączeniu z rzadką zmianą pieluszki prowadzą do stanów zapalnych i odparzeń. Szacuje się, że nawet u połowy dzieci w ciągu pierwszego roku życia występują podrażnienia okolicy pieluszkowej o różnym nasileniu. Jak prawidłowo pielęgnować delikatną skórę malucha, jak zapobiegać jej uszkodzeniom i leczyć odparzenia?

Jak zbudowana jest skóra niemowlaka?

Skóra dziecka młodszego niż rok potrzebuje czasu, żeby dojrzeć strukturalnie i funkcjonalnie. U niemowląt warstwa rogowa oraz naskórek są cieńsze od tych samych struktur u starszych dzieci i dorosłych odpowiednio o 30% i 20%. Skóra właściwa zawiera mniej włókien elastynowych i kolagenowych, jest też wiotka, cienka i skłonna do podrażnień. W ciągu pierwszych 12 miesięcy życia skóra niemowlaka aktywnie się rozwija. Nowe komórki namnażają się w dużych ilościach, tak żeby jak najszybciej zbudować barierę ochronną. Niemowlęcy naskórek zawiera naturalnie większe ilości wody niż skóra starszych dzieci, co skutkuje również zwiększoną przeznaskórkową utratą wody. Jednocześnie sprawia jednak, że skóra jest prawidłowo nawilżona.

Przez pierwsze 2 lata życia skóra maluszka dojrzewa, ale dopiero po ukończeniu 3.r.ż. staje się w pełni odporna na działanie czynników zewnętrznych. W początkowym okresie życia naskórek dziecka łatwo ulega podrażnieniom i jest podatny na powstawanie stanów zapalnych. Jedyny sposób na ochronę delikatnej skóry to jej pielęgnacja kremami oraz maściami stworzonymi specjalnie dla maluszków takimi jak np. Sudocrem care & protect i Sudocrem na odparzenia.

Dlaczego w okolicy pieluszkowej często występują odparzenia i podrażnienia?

Stan zapalny rozwijający się w okolicy pieluszkowej, czyli tzw. pieluszkowe zapalenie skóry powstaje na skutek długotrwałego kontaktu pupy dziecka z moczem i kałem. Podrażnienia spowodowane są również ocieraniem się pieluchy o skórę dziecka, a także stosowaniem niewłaściwej pielęgnacji (rzadka wymiana pieluchy, przemywanie skóry drażniącymi chusteczkami). Nadmierna wilgotność sprawia, że naskórek ulega maceracji (zmiękczeniu), pH skóry staje się bardziej zasadowe i przerwana zostaje ciągłość skóry. Przez naskórek przenikają kolejne drażniące czynniki, co prowadzi do wtórnych bakteryjnych i drożdżakowych nadkażeń skóry.

Pieluszkowe zapalenie skóry może wystąpić też z powodu stosowania agresywnych środków myjących (mydeł i płynów) o niewłaściwym pH i zawierających substancje, które uszkadzają barierę lipidową. Przez naskórek mogą przenikać alergeny i wywoływać reakcje alergiczne, co skutkuje następnie zapaleniami. Stosowanie nieodpowiednich kremów na odparzenia zawierających konserwanty i substancje zapachowe zwiększa ryzyko podrażnienia i wrażliwość skóry. Częste przecieranie i czyszczenie okolicy pieluszkowej chusteczkami pielęgnacyjnymi również narusza barierę skórną, a środki chemiczne zawarte w chusteczkach wnikają przez naskórek i go podrażniają.

U dzieci, które często przyjmują antybiotyki, a pH ich skóry jest podwyższone (bardziej zasadowe niż kwaśne), pieluszkowe zapalenie skóry może prowadzić do wtórnych zakażeń i kolonizacji skóry np. takimi mikroorganizmami jak Candida albicans.

Jak prawidłowo pielęgnować zdrową skórę dziecka?

Zmiana pieluszki co 3-4 h oraz po każdej kupie i ograniczone stosowanie chusteczek pielęgnacyjnych pomagają w utrzymaniu zdrowej skóry okolicy pieluszkowej. Do pielęgnacji pupy maluszka nie powinniśmy używać też za często zasypek i pudrów i łączyć ich z oliwką. Pod wpływem wilgoci kosmetyki zbrylają się i mogą powodować podrażnienia. Przy zdrowej skórze nie zaleca się również codziennego smarowania pupy niemowlęcia preparatami na bazie cynku. Takie kosmetyki szczelnie pokrywają skórę i sprzyjają podrażnieniom i zapaleniom. Okolicę pieluszkową najlepiej przemywać wodą z dodatkiem delikatnego syndetu (syntetycznego mydła) lub płynu do mycia dla maluszków. Żeby ochronić skórę przed działaniem drażniących czynników, smarujemy ją tłustymi maściami np. z dodatkiem alantoiny czy pantenolu (Sudocrem care & protect) http://sudocrempolska.pl/.

Jak skutecznie leczyć odparzenia i pieluszkowe zapalenie skóry?

Do pierwszych objawów pieluszkowego zapalenia skóry zalicza się rumień oraz powierzchowne złuszczanie naskórka w okolicy narządów płciowych, na pupie i w pachwinach. Rozwijające się podrażnienie to grudki, pęcherzyki, nadżerki oraz rozległe sączące się powierzchnie. Jeśli na tym etapie zastosujemy nieodpowiednie preparaty lub skóra nie będzie poddawała się leczeniu, u dziecka może rozwinąć się łuszczyca, zaburzenia wchłaniania cynku lub inna choroba skórna (jeśli pieluszkowe zapalenie skóry zdarza się regularnie). 

W leczeniu pieluszkowego zapalenia skóry dbamy przede wszystkim o higienę dziecka. Jak najczęściej zmieniamy mu pieluszkę (używamy wtedy najlepiej pieluch jednorazowych), przemywamy pupę wodą z dodatkiem delikatnego płynu do mycia i nakładamy krem ochronny zawierający składniki natłuszczające i działające przeciwbakteryjnie taki jak np. Sudocrem (ulotka kosmetyku zawiera listę wszystkich składników).

Oczyszczając pupę niemowlaka, róbmy to dokładnie, tak żeby usunąć ze skóry dziecka wszystkie pozostałości moczu, kału i potu. U dziewczynek przemywamy okolice pieluszkowe od przodu ku tyłowi (w stronę pośladków). Dzięki temu zapobiegamy zanieczyszczaniu przedsionka pochwy kałem i nie doprowadzamy do zakażenia dróg moczowych. Do przemywania pupy używajmy delikatnych preparatów o pH zbliżonym do skóry dziecka bez dodatków mydła, konserwantów i substancji zapachowych. Po umyciu okolicy pieluszkowej dokładnie osuszamy ją miękkim ręcznikiem (ale nie pocieramy).

Kiedy pupa malucha jest podrażniona, używajmy pieluszek jednorazowych i zmieniajmy je co 3 h oraz zawsze wtedy, kiedy dziecko zrobi kupę. Pieluszki powinny charakteryzować się dużą chłonnością, tak żeby mocz był w nich zatrzymywany i nie stykał się ze skórą malucha.

Przy każdej zmianie pieluchy smarujemy dziecięcą pupkę kosmetykiem ochronnym z dodatkiem tlenku cynku działającym przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Takie zastosowanie wykazuje np. krem Sudocrem.  

Już przy pierwszych objawach podrażnienia okolicy pieluszkowej powinniśmy rozpocząć specjalną pielęgnację. Jeśli na co dzień dbamy o skórę malucha, myjąc ją hipoalergicznymi płynami przeznaczonymi dla dzieci i regularnie zmieniamy pieluszki, zapobiegamy powstawaniu nieprzyjemnych odparzeń.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!”

Źródła:

• Pielęgnacja skóry noworodka i małego dziecka [w:] Standardy Medyczne Pediatria, T.12, 2015 r.
• https://selfcarejournal.com/article/irritant-diaper-dermatitis-supplement-part-1-best-practice-management/
• https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52305,w-jaki-sposob-nalezy-pielegnowac-skore-okolicy-pieluszkowej
• http://sudocrempolska.pl/sudocrem-na-odparzenia/